We hebben allemaal min of meer met stress te maken. Stress is een mate van spanning in of door een situatie of gebeurtenis en kan per persoon anders worden geïnterpreteerd en beleefd. Denk maar eens aan stress voor een deadline, een (online) vergadering, een (online) presentatie, het lesgeven aan eigen kinderen, een (dreigend) verlies van werk.
Stress is niet per se ongezond. Het bereidt ons voor op de situatie waardoor wij alert, geconcentreerd en efficiënt handelen. Het zet ons aan en verbetert onze prestaties. Als de stress voorbij is ontstaat er rust en kunnen lichaam en geest zich weer ontspannen en herstellen. In dit geval spreken we van tijdelijke stress hetgeen vaak positief wordt ervaren en een goed gevoel geeft.
Het wordt lastiger als we voortdurend met langdurige stress te maken hebben zonder voldoende herstelmomenten. In dat geval kan stress welbevinden, gezondheid en prestaties ondermijnen. Onze batterij loopt leeg, stress wordt ervaren als negatief en een burn-out lijkt op de loer te liggen. Maar is dat wel zo?
Stress is altijd een interactie tussen een persoon en zijn omgeving. Het is niet de situatie of gebeurtenis zelf die stress oproept, maar de manier waarop je deze interpreteert.
Primair beoordelen we in hoeverre de situatie ons eigen belang raakt en wat daar de eventuele gevolgen van zijn. De interpretatiemogelijkheden:
- Is de situatie schadelijk? Dit is iets dat al is gebeurd, bijvoorbeeld ontslag, ziekte, etc. waardoor je iets bent verloren zoals: structuur, sociale contacten, status, inkomsten, gezondheid, etc.
- Is de situatie bedreigend? Hier gaat het om (mogelijk) toekomstige schade, bijvoorbeeld dreigend ontslag, ziekte, etc. waardoor je (mogelijke) structuur, sociale contacten, etc. kunt verliezen.
- Is de situatie uitdagend? We zien de situatie als kans om iets te bereiken, zelf te groeien of we hebben het gevoel de situatie wel aan te kunnen. Bijvoorbeeld je ziet bij (mogelijk) ontslag, ziekte, etc. kansen om jezelf opnieuw te ontdekken, andere activiteiten te doen, etc. waardoor er (nieuwe) energie ontstaat. Dit is spannend en uitdagend tegelijk.
- Is de situatie goedaardig/okay? Je interpreteert het niet als schadelijk, bedreigend of uitdagend. Je bent bekend met de situatie of weet er mee om te gaan.
Bij de secundaire beoordeling van de situatie schatten we in of we over voldoende (in/externe) hulpbronnen beschikken die ons kunnen helpen bij het aanpakken of oplossen van de situatie.
Het kan best zijn dat onze subjectieve beleving van een situatie in de loop van de tijd verschuift. Iets wat eerder als uitdaging gold kan later als bedreiging worden ervaren omdat bijvoorbeeld een belangrijke hulpbron is verdwenen. Denk bijvoorbeeld aan een verlies van een goed werkende computer, een rustige werkplek, een hulpvaardige collega of familielid.
Voor werkgevers en HRM is het belangrijk om de stressbeleving van medewerkers blijvend te volgen en dit met hen aandachtig te bespreken om zodoende negatieve stress te (h)erkennen en de gevolgen daarvan te voorkomen dan wel weg te nemen. Maar ook werknemers hebben hier een actieve rol in door stressvolle situaties bespreekbaar te (durven) maken.
Niet alleen de manier waarop mensen de situatie beoordelen en de manier waarop ze ermee omgaan bepaalt hoeveel stress zij ervaren. Ook de persoonlijkheid bepaalt hoe gevoelig iemand is voor stress en hoe hij daarmee omgaat.
Door je bewust te zijn van je lichaam en gedachten ontdek je beter wat je voelt, denkt, wilt en welk effect dit op jou en je omgeving heeft. Het geeft je rust en balans in waar het jou werkelijk om gaat. Wat helpt is circa 10 minuten per dag tijd te nemen voor jezelf en enkele vragen als: hoe voel ik mij, wat heb ik op dit moment nodig om mijn werk goed te kunnen doen, welke hulpbronnen kan ik inschakelen om mezelf verder te brengen, wat ga ik nu doen, wie coacht mij daarbij?
Het hebben van doelen geeft richting, energie en houvast. Ook geeft het hoop, zelfvertrouwen, optimisme en veerkracht. Een sterk middel om met crises om te gaan en stress de baas te zijn is steun van anderen. Door sociale steun voelen we ons beter (positiever) en herstellen we sneller.
Voortdurend komen er (nieuwe) prikkels op ons af. Daar kunnen we ons druk om maken maar we kunnen ons ook afvragen in hoeverre we daar invloed op hebben.
Bron: Werk en Veiligheid.
