Nog steeds blijven in de media berichten binnen komen over ongewenst gedrag in organisaties. Er is de laatste tijd terecht veel aandacht voor dit onderwerp. Het geeft veel leed en schade bij betrokken medewerkers, hun omgeving én aan de organisatie. Dat moet geen enkele werkgever willen. Daar zou de RI&E dus mogelijk een uitkomst kunnen bieden. Want Psychosociale Arbeidsbelasting (PSA) is een thema wat een vast onderdeel van een RI&E is. Een goed moment om de eigen RI&E hierop te controleren, te updaten en/of aan te vullen. Want daar waar mensen samenwerken bestaat er risico op ongewenst gedrag. En een werkgever kan dat risico zo klein mogelijk maken.
In opdracht van de NLA is eind 2022 een Delphi-studie uitgevoerd naar risicofactoren van ongewenst gedrag en maatregelen die genomen kunnen worden om ongewenst gedrag te voorkomen of te beperken. Deze kunnen behulpzaam zijn bij de uitvoering van de RI&E en het opstellen van een plan van aanpak.
In de RI&E spoor je risico’s op en beoordeel je of het een reëel risico is. Dat is bij een thema als PSA (factoren opsporen die op het werk stress veroorzaken zoals werkdruk en ongewenst gedrag, zoals pesten, agressie en geweld, discriminatie of seksuele intimidatie) soms lastig omdat vaak het idee is dat het met een sfeer of beleving te maken heeft.
Gelukkig zijn er duidelijke feitelijke factoren die gecheckt kunnen worden in een RI&E. Dit is met name het beleid en de uitwerking ervan, bestaande uit ten minste:
- Gedragsregels.
- Voorlichting en instructie voor leidinggevenden.
- Voorlichting en onderricht voor alle medewerkers.
- Vertrouwenspersoon/-personen.
- Informele oplossingsrichtingen in beleid.
- Formeel traject voor klachtenonderzoek in beleid.
- Sanctiebeleid.
- Evaluatie van effectiviteit van de aanpak van het risico op ongewenst gedrag (periodiek).
Daarnaast zijn er factoren die het risico op ongewenst gedrag verhogen. Dit zijn factoren in de werkomgeving die ertoe kunnen leiden dat medewerkers een verhoogd risico op ongewenst gedrag kunnen ondervinden. Met behulp van de RI&E kan geïnventariseerd worden of deze factoren aanwezig zijn en in welke mate.
Aan de hand van de uit de Delphi-studie naar voren gekomen categorieën kan een preventiemedewerker allereerst het beleid inventariseren en bijvoorbeeld interviews houden met groepjes medewerkers of korte één op één interviews en onderzoeken welke risicofactoren aanwezig zijn. Vervolgens kan met elkaar bekeken worden welke maatregelen te nemen zijn. Een preventieve aanpak of de update ervan kan stapsgewijs uitgerold worden. Deze gesprekken/interviews hebben tevens een functie t.a.v. voorlichting en bewustwording. Door uitkomsten in een werkoverleg terug te koppelen en met elkaar te praten over wat gewenst gedrag is en dit regelmatig op de agenda te zetten, blijft het thema onder de aandacht.
Ongewenst gedrag is niet helemaal te voorkomen: 100% veiligheid bestaat niet. Maar we zijn met elkaar en aan elkaar verplicht om ervoor te zorgen dat iedereen een veilige en gezonde werkplek heeft. Door structurele aandacht (in de vorm van beleid zoals gedragsregels, voorlichting en het aanstellen van een vertrouwenspersoon) én laagdrempelig met elkaar in gesprek te gaan, voorkomen we in elk geval heel veel ellende.
Bron: Werk en Veiligheid.