Vier observaties van de Inspecteur-generaal van de Nederlandse Arbeidsinspectie zijn in het Jaarverslag 2022 van de Arbeidsinspectie opgenomen: veilig, gezond en eerlijk werk en bestaanszekerheid voor iedereen. Daarmee onderstreept dit jaarverslag, net als het Meerjarenplan, dat dit in Nederland de komende jaren belangrijke aandachtspunten zijn.
Het jaarverslag 2022 noemt nog een aantal andere mijlpalen. Zo werd het einde van de programmaperiode 2019-2022 bereikt. En er werd een nieuw Meerjarenplan gemaakt.
Waarom is het verkeerde gedrag bij werken zo hardnekkig? Wie klauterde niet graag als kind? Als er een dakpan losligt, is het ook logisch dat mensen hun vroegere behendigheid aanspreken. Er wordt te vaak niet veilig gewerkt, terwijl bekend is wat je moet doen. Waarom is het verkeerde gedrag dan toch zo hardnekkig? Weten is nog geen doen.
Zijn bij onveilig werken de gevolgen direct zichtbaar, bij ongezond werk is dat vaak minder (direct) zichtbaar. Maar brengen wel grote risico’s en hoge kosten met zich mee. De boosdoeners van ongezond werk zijn blootstelling aan gevaarlijke stoffen, psychosociale arbeidsbelasting en fysieke belasting. Zowel door de samenleving als geheel, als door individuele werkgevers en werknemers worden de negatieve gevolgen van ongezond werk onderschat. Gezondheidsklachten ontstaan over een langere periode, als gevolg van meer onzichtbare risico’s. Ze manifesteren zich lang na de blootstelling en soms zelfs pas na het pensioen.
De krapte op de arbeidsmarkt leidt tot creatieve, maar oneerlijke en onwenselijke oplossingen. Opdrachtgevers dienen scherp te zijn op een aanbod dat klinkt als te mooi om waar te zijn, zodat ze niet onbedoeld meewerken aan het in standhouden van oneerlijke praktijk.
Werk zorgt voor inkomen, doel, structuur en vreugde. Het is er momenteel in overvloed. Het geeft bestaanszekerheid. Maar het is paradoxaal dat de bestaanszekerheid van arbeid onder druk staat, terwijl arbeid ook zo schaars is. De reflectie verkent de gedachte of extra instrumenten denkbaar zijn om bestaanszekerheid te vergroten en de arbeidsvraag te remmen.
Het deel over cijfers en feiten betreft zowel het toezicht als de Arbeidsinspectie zelf. Zo wordt in dit deel onder meer informatie gegeven over het aantal arbeidsongevallen in 2022. In 2022 ontvangt de Arbeidsinspectie 3.700 ongevalsmeldingen, ruim 200 meer dan het jaar ervoor. In 2022 zijn 51 werknemers door een arbeidsongeval overleden, 9 minder dan in 2021. De meeste dodelijke slachtoffers vielen in de sectoren bouw (10), industrie (8) en vervoer en opslag (8).
In 2022 kreeg de Arbeidsinspectie ruim 10.000 meldingen binnen van onder meer burgers, bedrijven, vakbonden, ondernemingsraden en ketenpartners. Hiervan zijn 3.061 klachtmeldingen onderzocht, waarbij 41 procent ging over onveilig en ongezond werk en 59 procent over oneerlijk werk.
Vanaf 2018 is het budget van de Arbeidsinspectie jaarlijks gestegen. Die stijging eindigde in 2022, vanaf dat jaar is de structurele budgettaire versterking – waartoe was besloten in het regeerakkoord in 2017 – bereikt. Zoals in het Jaarplan 2018 voorzien, leidt een extra budgettaire versterking in ene jaar tot extra inzetbare capaciteit in jaar erna. De tabel met kerncijfers laat zien dat in 2022 de beoogde Key Performance Indicators waarop de uitbreiding was gericht, al in hoge mate zijn gehaald.
Bron: Arbeidsinspectie.
