De nieuwe NTA 7914: wegwijzer of doolhof?

De nieuwe NTA 7914 (ontwerp december 2021) beschrijft de methodiek voor het gebruik van tijdelijke arbeidsmiddelen in zones met explosiegevaar. Op zich is de methodiek, zoals deze wordt beschreven in de NTA prima, maar het geeft in de praktijk onwerkbare situaties. De voorbeelden van ontstekingsanalyses zijn verre van realistisch.

Apparaten met een ontstekingsbron worden volgens de NTA 7914 ingedeeld in subgroep A, B of C:

• Subgroep A: het apparaat bevat geen inherente potentiële ontstekingsbron (valt dus ook niet onder ATEX 114).
• Subgroep B: het apparaat bevat wel potentiële ontstekingsbronnen, maar vormt bij gebruik onder normale bedrijfsomstandigheden geen effectieve ontstekingsbron.
• Subgroep C: het apparaat bevat of vormt een effectieve ontstekingsbron onder normale bedrijfsomstandigheden.

In grote lijnen komt de NTA 7914 op het volgende neer:

1. Gebruik ATEX apparatuur, als dat niet mogelijk is:
2. Pas de zone tijdelijk aan of hef de zone tijdelijk op, als dat niet mogelijk is:
3. Alleen niet-ATEX apparatuur, dat is beoordeeld, van subgroep A of B is enkel toegestaan in zone 2 of 22.

Dus:

• Niet-ATEX apparatuur van subgroep B is niet toegestaan in een gevarenzone 0, 1, 20 en 21.
• Niet-ATEX apparatuur van subgroep C is niet toegestaan in een gevarenzone.
• Ofwel: in een zone 2 of 22 zijn alleen apparaten toegestaan die bij normaal bedrijf geen ontstekingsbron hebben.

Een aantal in het oog springende zaken van de NTA 7914 zijn:

1. De meest belangrijke:in een gevarenzone is het niet toegestaan om apparaten te gebruiken die tijdens normaal bedrijf een ontstekingsbron kunnen vormen. Dus als er geen Ex-versie van een apparaat beschikbaar is en het apparaat heeft wel ontstekingsbronnen tijdens normaal bedrijf, dan kunnen deze werkzaamheden niet in een gevarenzone worden uitgevoerd. Dit betekent dat de zone tijdelijk moet worden opgeheven.
2. In de NPR 7910-1/-2 stond in het verleden een helder overzicht omtrent het uitvoeren van werkzaamheden in gevarenzones. Hierbij werd in gaszones beschreven dat werkzaamheden alleen dienen te worden gestart als is gewaarborgd dat er geen explosieve atmosfeer aanwezig is of kan ontstaan of dat er geen ontstekingsbronnen aanwezig zijn of kunnen worden gevormd. Vervolgens werd voorgeschreven dat afhankelijk van de zone degasconcentratie dient te worden gecontroleerd. In de nieuwe NPR 7910-1/-2 zijn deze voorschriften geschrapt en wordt verwezen naar de NTA 7914, maar in de NTA 7914 vinden we deze tekst rondom gasdetectie niet terug. Wel wordt gasdetectie als een mogelijke maatregel genoemd, maar gasdetectie in gevarenzones is juist heel erg belangrijk. Uiteraard mag gasdetectie niet het enigste maatregel zijn en proberen we eerst uitsluitend explosieveilige apparatuur te gebruiken in gevarenzones. In de dagelijkse praktijk is het gebruik van gasdetectie vrijwel een standaard maatregel geworden en dit dienen we uiteraard ook voort te zetten.
3. In de NTA 7914 worden voorbeelden gegeven van apparatuur van subgroep A. Deze zijn niet correct, eenslagmoersleutel en in sommige situaties ook een handtakel (met rem) bevatten wel degelijk inherente potentiële ontstekingsbronnen.
4. Voorbeelden van subgroep B volgens de NTA 7914 zijn eengehoorapparaat en een insulinepomp. Deze apparaten zijn geen arbeidsmiddelen voor tijdelijk gebruik, immers een medewerker kan deze langdurig en frequent bij zich dragen in een gevarenzone. Je kunt je ook afvragen of dit wel een arbeidsmiddel is. Na beoordeling kunnen deze apparaten wel gebruikt worden, maar het zijn geen tijdelijke arbeidsmiddelen.
5. Een ander voorbeeld van subgroep B volgens de NTA 7914 is een Een dergelijke meter meet met een metalen kogel de hardheid van beton volgens een standaard meetprincipe met een impactenergie variërend van 0.735 J, 2.2 J en 30 J, afhankelijk van de testen situatie. De NTA 7914 geeft aan dat je moet uitzoeken of dit volgens de norm ISO 80079-36 toelaatbaar is. De limieten voor de impactenergie voor zone 2 zijn: IIC = 20J, IIB=40 J, IIA=80 J, zone 22 = 80 J. Dus alleen de tester met een impactenergie van 30 J is niet te gebruiken in een zone 2 gasgroep IIC.
6. Voorbeeld van apparatuur van subgroep C is eentheodoliet. Dit meettoestel wordt gebruikt als hoekmeetinstrument. In de NTA 7914 wordt het zowel bij subgroep B als ook bij subgroep C behandelt, bevat het nu wel of geen ontstekingsbronnen bij normaal gebruik? In de ontstekingsanalyse van de NTA 7914 worden dan de termen lage spanning en lage stroom gebruikt, zonder te refereren wat nu precies laag is. Hierbij wordt voorbijgegaan aan het principe van intrinsieke veiligheid, want daarin staat beschreven wat voldoende laag is, om geen ontstekingsbron te zijn.
7. Eensoldeerbout wordt uitgewerkt in de voorbeelden van een ontstekingsanalyse. Hoewel in de NTA 7914 wordt aangegeven dat je voor een dergelijke beoordeling technische specificaties moet hebben, wordt hier getracht een ontstekingsanalyse te maken van een soldeerbout. Er zijn veel verschillende soorten soldeerbouten, met een schakelaar of met een vast snoer. Een schakelaar geeft een vonk, maar die wordt niet beschreven in de NTA 7914. Een snoer wel, maar de stekker moet dan buiten de gevarenzone in een wandcontactdoos geplaatst worden. Hoe lang zal het snoer zijn aan een soldeerbout, 1 meter of 2 meter? In de meeste gevallen zitten we dan niet buiten de zone. Kortom: onwerkbaar.

Als reactie op het ontwerp van de NTA 7914 zien we in de praktijk nu allerlei acties om de zone-afmetingen en de zone-klassen aan te passen naar veel kleinere gebieden of zelfs het weghalen van de gevarenzone. Dit is in veel gevallen mogelijk, omdat zoneringen gebaseerd zijn op de NPR 7910-1/-2 en bij het toepassen van een andere praktijkrichtlijn, zoals de IEC 60079-10-1/-2, ontstaan vaak kleinere zones. Hierdoor wordt de situatie wellicht onveiliger, immers de zoneringsmodellen zijn erg theoretisch van aard en een iets grotere zone-afmeting geeft een veiliger situatie.

Er zijn nog veel meer opmerkingen te plaatsen bij de nieuwe NTA 7914. Maar we zijn van mening dat de NTA 7914 ons eerder in een doolhof brengt dan dat het een wegwijzer is, om op een veilige en praktische manier werkzaamheden kunnen uitvoeren in een gevarenzone.

In de NTA 7914 wordt aangegeven dat je voldoende kennis moet hebben rondom de beginselen van explosieveiligheid (IECEx Ex 001), uitvoeren van een ontstekingsanalyse (IAB: Ex 016) en het beoordelen van gevarenzone-indelingen (IECEx Ex 002).

De verwachting is dat rond de zomer 2022 de definitieve NTA 7914 zal verschijnen.

Bron: IAB ingenieurs.